Podłoże akwarystyczne pełni wiele istotnych funkcji w zbiorniku słodkowodnym:
Podłoża wykorzystywane w akwarystyce słodkowodnej możemy podzielić na:
Podłoża naturalne stosuje się jako podłoża główne (samodzielne). Jednak w przypadku hodowli roślin może być wymagane wspomaganie w postaci dodatkowego nawożenia (nawozy stałe do podłoża, nawozy płynne lub substraty)
W przypadku akwarystyki poprzez piasek rozumiemy luźną skałę osadową złożoną z pojedynczych ziaren kwarcowych, o granulacji w granicach 0,05-1,5mm. Jest to tzw. podłoże miękkie - ma zaokrąglone krawędzie, które nie ranią ryb oraz innych organizmów wodnych. Jest również obojętne dla parametrów wody - nie wpływa na nie. Jednocześnie podłoże piaszczyste jest najłatwiejsze do utrzymania w czystości - odpady (odchody ryb, resztki jedzenia, części roślin) nie przedostają się między jego ziarnami w głąb podłoża. Dość zwarta jego struktura ma też wady - zbyt gruba warstwa podłoża spowoduje powstawanie stref beztlenowych (o złej cyrkulacji wody), co nie jest pożądane przez korzenie roślin, wręcz będzie prowadziło do ich gnicia. Jest to idealne podłoże dla początkujących akwarystów.
Mówimy tu o żwirze pochodzenia rzecznego o granulacji w granicach 2-8mm (większa granulacja żwiru jest niekorzystna ze względu na zbyt duże wolne przestrzenie pomiędzy poszczególnymi ziarnami żwiru). Żwir, tak jak piasek, występuje w luźnej postaci (pojedyncze ziarna), jest miękkim oraz obojętnym dla parametrów wody podłożem. Wydaje się, że żwir jest najlepszym podłożem dla początkujących akwarystów, tych, którzy nie będą hodować roślin lub będą hodować rośliny, które substancje odżywcze pobierają głównie ze słupa wody (przez liście a nie korzenie).
Jest to skała pochodzenia wulkanicznego, która dla potrzeb akwarystyki jest rozdrabniana do granulacji 2-10mm. Jest koloru czarnego, przeważnie ma ostre krawędzie (w dużej mierze zależy to od sposobu kruszenia skały i dalszej obróbki), które będą raniły ciało ryb - dlatego podłoże nie nadaje się dla ryb dennych, przeszukujących podłoże w celu pozyskania pożywienia. Skała bazaltowa często zawiera pęcherzyki - pory, które są korzystne dla pożytecznych bakterii zasiedlających podłoże (tak jak w porowatych wkładach filtracyjnych namnoży się tu więcej bakterii w porównaniu do podłoża, które tych przestrzeni nie posiada). Bazalt jest bogaty w magnez i żelazo, jest również skałą zasadową - może nieznacznie wpływać na podwyższenie pH wody w akwarium. Pomimo, że bazalt uznawany jest za skałę twardą, w wodzie ulega utlenianiu (minerały bogate w żelazo utleniają się do hematytu lub innych tlenków i wodorotlenków żelaza) co wpływa na zabarwienie podłoża na kolor od brązowego do rdzawo-czerwonego.
Jest to osadowa skała węglanowa składająca się przede wszystkim (w ponad 90%) z węglanu wapnia oraz węglanu magnezu, jednak w znacznie mniejszym stopniu ulega rozpuszczeniu w wodzie w porównaniu do wapienia (rozpuszczaniu będzie sprzyjało lekko kwaśne środowisko). Dolomit dla potrzeb akwarystyki jest rozdrabniany do granulacji 2-10mm. Jest koloru białego lub żółtego, może mieć ostre krawędzie (w dużej mierze zależy to od sposobu kruszenia skały i dalszej obróbki), które będą raniły ciało ryb - dlatego podłoże nie nadaje się dla ryb dennych. Podłoże z dolomitu może podnosić twardość wody ale nie tak bardzo jak wapienie.
jest powszechnie określany jako typ gleby ale także jako typ skały - tutaj skupimy się na skale. Lateryt jest więc osadową skałą alitową - zbudowaną głównie z tlenków i wodorotlenków glinu oraz tlenków żelaza, jednak skała będzie miała różny skład w zależności od położenia, klimatu i głębokości. Jest koloru od czerwonego do ciemnobrązowego. Dla potrzeb akwarystyki jest rozdrabniana do granulacji 2-10mm i może mieć ostre krawędzie (w dużej mierze zależy to od sposobu kruszenia skały i dalszej obróbki). Lateryt w wodzie staje się dość miękki i niestety z czasem może tworzyć zbitą i słabo przepuszczalną skorupę na powierzchni - zwłaszcza, gdy będzie zbytnio rozdrobniony. Ze względu na dużą zawartość tlenków żelaza podłoże to jest szczególnie polecane do akwariów roślinnych. Ma również właściwości do usuwania fosforu i metali ciężkich z wody (zwłaszcza w środowisku kwaśnym).
często nazywany pokruszonym koralem. Aragonit występuje w postaci nieorganicznej (jako skały) ale także w postaci organicznej: w prawie wszystkich muszlach mięczaków oraz jako wapienny szkielet wewnętrzny koralowców ciepłowodnych i zimnowodnych (korali rafowych - Scleractinia). Jest minerałem z gromady węglanów - krystaliczną postacią węglanu wapnia. Jest koloru białego, szarego do kremowego i zazwyczaj dostępny jest w bardzo drobnej granulacji. Aragonit lub pokruszone korale wpływają na podwyższenie pH wody oraz jej twardości, dlatego często jest wykorzystywany jako podłoże w biotopach Malawi / Tanganika.
Podłoże to jest dedykowane do akwarium roślinnego lub z dużą ilością roślin. Podłoże jest specjalnie preparowane aby z jednej strony było bogate w mikro i makroelementy potrzebne roślinom, a substancje te stopniowo były uwalniane, z drugiej strony aby spełniało wymagające parametry fizyczne (odpowiedni ciężar, brak pylenia, które będzie wpływało na mętnienie wody, brak zbrylania się po czasie itp.). Podłoże aktywne najczęściej jest produkowane na bazie torfu, humusu, ziemi lub popiołu wulkanicznego. Podłoże tego typu wpływa na parametry wody: obniża nieznacznie jej pH oraz twardość do poziomu pożądanego przez większość roślin. Wpływ ten nie jest jednak gwałtowny ale stopniowy. Podłoża aktywne mogą być stosowane jako podłoże główne (samodzielne) lub wspomagające.
Są to specjalnie opracowane i skoncentrowane mieszanki nawozowe, które dedykowane są do akwarium roślinnego lub z dużą ilością roślin. Można powiedzieć, że jest to taki nawóz stały, który wyróżnia się zbilansowanym wyciągiem mikro i makroelementów niezbędnych dla roślin, które składniki odżywcze pobierają przez silnie rozbudowane systemy korzeniowe.
Podłoże tego typu najczęściej jest sporządzane na bazie gliny, węgla aktywowanego, torfu, turmaliny lub kompostu i jest dodatkowo wzbogacane w makroelementy jak żelazo, potas oraz mikroelementy. Bywa też tak, że są to mieszanki składnika aktywnego i wypełniacza (np. piasku kwarcowego, pumeksu itp.), który ma za zadanie np. sprzyjać rozwojowi pożytecznych bakterii w podłożu lub rozluźnić nieco strukturę substratu (aby nie był zbytnio zbity).
Substraty są podłożami wspomagającymi, tzn, że stanowią spodnią warstwę podłoża i usypuje się je tam, gdzie będą sadzone rośliny (czyli nie musi to być równa warstwa na całym dnie akwarium).
Niestety substraty mają też wadę - okresowo powinny być wymieniane, gdyż przyjdzie taki czas, że wszystkie składniki odżywcze zostaną z nich pobrane i staną się po prostu jałowe.
Wbrew nazwie podłoże to samo nie oczyszcza się z nieczystości stałych a wpływa na "czystość" wody w akwarium.
Jest to podłoże pochodzenia sztucznego (stworzone przez człowieka).
Podłoże to wyróżnia się przede wszystkim właściwościami absorpcyjnymi. Pochłania amoniak oraz azotyny, dzięki czemu można wpuścić do akwarium ryby od razu po jego założeniu (możliwość pominięcia etapu "dojrzewania" zbiornika). Pochłania także azotany i fosforany oddając je korzeniom roślin (co przy okazji wpływa pozytywnie na zahamowanie rozrostu glonów).
Dodatkowo podłoże ma właściwości stabilizujące pH oraz twardość wody do neutralnego poziomu - najbardziej odpowiedniego dla większości roślin akwariowych.
est to podłoże miękkie - nie ma ostrych krawędzi przez co nadaje się dla ryb dennych.
Wszystko zależy od wybranego podłoża ale większość z nich trzeba przed użyciem przepłukać kilkukrotnie aby pozbyć się kurzy, pyłu, brudu - stosowna instrukcja powinna znajdować się na opakowaniu.
Co do ilości podłoża, jaka będzie potrzebna, wystarczy skorzystać ze wzoru:
(x [cm] *y [cm] *z [cm]) /1000 [dm3 = litrów]
gdzie:
x - długość zbiornika
y - szerokość zbiornika
z - grubość podłoża
Zwykle przyjmuje się, że grubość podłoża powinna wynosić 5cm. Więcej (do 8-10cm), gdy będziemy sadzić rośliny z rozbudowanym systemem korzeniowy. Mniej, gdy mamy do czynienia z bardzo rozdrobnionym materiałem (np. piasek) - wtedy grubość podłoża powinna wynosić 2,5-3,5cm (aby uniknąć stref beztlenowych).
Podłoże w akwarium nie musi być idealnie wypoziomowane. W przypadku akwarium z roślinami często usypuje się grubszą warstwę podłoża w tylnej części a mniejszą w przedniej. Ale nie jest to reguła. Warto poeksperymentować - można tworzyć pagórki, kopce, zbocza w różnych obszarach dna, aby uformować ciekawą aranżację.
