Ślimaki w akwarium i informacje o nich

Ślimaki należą do gromady mięczaków i charakteryzują się bezszkieletową strukturą ciała. Muszla, która służy ślimakom do obrony przed drapieżnikami, jest częścią ich ciała. Ślimaki wodne oddychają przez skrzela i rozmnażają się zarówno płciowo, jak i bezpłciowo (obojnaczo), składają jaja lub są żyworodne.

W akwarium ślimaki postrzegane są raczej jako szkodniki, ale w zasadzie wszystkie mogą się przyczyniać także do korzystnego wpływu na równowagę biologiczną (jeżeli tylko ich populacja jest ściśle kontrolowana).

1. Zalety hodowania ślimaków w akwarium

• skutecznie usuwają glony zarówno z roślin, szyb czy elementów dekoracyjnych, a przy tym są bardzo delikatne;
• pożywiają się resztkami pożywienia oraz rozkładającą się materią organiczną – zarówno zwierzęcą, jak i roślinną, co ogranicza w znaczący sposób jej beztlenowy rozkład;
• nie jedzą zdrowych roślin (z wyjątkiem błotniarki stawowej);
• są doskonałym dodatkiem do akwarium tarliskowego – nie jedzą ikry (jedzą tylko zepsute jaja), jednocześnie utrzymują wodę w doskonałej kondycji (np. zatoczki) oraz na ich odchodach rozwijają się pierwotniaki, które stanowią pierwszy pokarm dla narybku (np. ampularia);
• mogą stanowić wskaźnik czystości wody w naszym akwarium (np. świderki);
• są odporne i mają ciekawe zachowania oraz zwyczaje;
• są kolorowym dodatkiem do akwarium.

2. Wady hodowania ślimaków w akwarium

• niekontrolowany rozrost populacji, który wygląda nieestetycznie;
• przepełnienie zbiornika skutkujące w efekcie zakłóceniem równowagi biologicznej;
• możliwość przenoszenia niektórych chorób pasożytniczych, w tym ospę rybią, chorobę welwetową, czy schistosomatozę (która przenosi się także na ludzi).

3. Sposoby kontrolowania populacji ślimaków w akwarium

Z powyższej analizy wynika więc, że ślimaki są pożyteczne. Niezbędne jednak wydaje się wprowadzenie pewnych kroków w celu zrównoważenia ich populacji. Jak tego zatem dokonać? Podstawą jest uświadomienie sobie, że gwałtowny przyrost populacji ślimaków jest zależny od warunków wodnych (mięczaki te preferują alkaliczną i twardszą wodę) oraz dostępnego źródła pożywienia (tylko w niezagrożonym środowisku, obfitym w pożywienie ślimaki przystępują do nieograniczonego rozmnażania). Istnieje kilka sposobów na ograniczanie tej populacji.

Sposoby kontrolowania populacji ślimaków w akwarium

• ograniczenie naturalnego pożywienia ślimaków: nieprzekarmianie ryb (ryby i inne zwierzęta karmimy takimi porcjami, aby zostały całkowicie zjedzone w przeciągu kilku minut), wprowadzenie skuteczniejszej filtracji, stosowanie lub zwiększenie częstotliwości dokonywanych podmian wody, systematyczne czyszczenie akwarium łącznie z podłożem, właściwe uprawianie roślin, niedopuszczanie do przepełniania zbiornika;
• wprowadzenie naturalnych drapieżników: ryb (np. bocja siatkowana, bocja wspaniała, kolcobrzuchy, bocja karłowata, bocja mysia, ryby z rodzaju Leporinus, gurami, bojowniki) lub ślimaków (np. Clea Helena syn. Anentome Helena – trzeba jednak uważać, aby nie wypuszczać tych ślimaków na wolność, gdyż jest to gatunek bardzo wytrzymały i tolerancyjny);
• użycie różnego rodzaju przynęt, gdy populacja ślimaków zbytnio się powiększy: przynętę taką stanowią warzywa np.: sparzone liście sałaty, gotowana marchewka czy cukinia. Przynętę należy wieczorem umieścić stabilnie na dnie akwarium i rano, przed włączeniem oświetlenia, usunąć wraz ze zgromadzonymi ślimakami. Czynność powtarzamy każdego wieczoru, aż sytuacja nie zostanie opanowana;
• stosowanie pułapek: pułapki mogą być wykonane własnoręcznie (np. niewielka butelka plastikowa wypełniona przynętą i zatopiona na dnie) lub kupione w sklepach akwarystycznych;
• hodowanie ślimaków słodkowodnych, które do rozpłodu potrzebują wody słonawej np.: Clithon Corona (ślimak rogaty), Netirina Natalensis sp. Zebra lub Vittina Semiconica.

4. Usuwanie ślimaków

Jeżeli jednak nie chcemy w ogóle mieć do czynienia z jakimikolwiek ślimakami w naszym akwarium, jedynym skutecznym rozwiązaniem wydaje się zapobieganie ich przeniesieniu do niego. W tym celu rośliny poddajemy kwarantannie i/lub dezynfekcji. Dezynfekcji poddawane powinny być także elementy dekoracyjne (zwłaszcza gdy były wcześniej używane) oraz podłoże. Pamiętamy także, aby wody pochodzącej ze sklepu akwarystycznego wraz z nowym nabytkiem, nie dodawać do naszego zbiornika.

Metody dezynfekcji roślin (tutaj należy uwzględnić ich delikatność ), podłoża oraz elementów dekoracyjnych w celu usunięcia ślimaków oraz ich jaj:

• płukanie w roztworze soli akwarystycznej – wszystkie elementy, podłoże oraz rośliny moczymy przez 10 minut w ciepłej, osolonej wodzie, po tym czasie wszystkie elementy należy dokładnie oczyścić z soli przed wprowadzeniem ich do akwarium;
• płukanie w roztworze nadmanganianu potasu – pół łyżki nadmanganianu rozpuszczamy w 4l wody, elementy moczymy przez 5 min, przed wprowadzeniem do akwarium należy je dokładnie wypłukać;
• płukanie w roztworze ałunu potasowego – 2-3 łyżeczki ałunu rozpuszczamy w 1l wody, elementy oraz rośliny moczymy przez 2-3 dni, niezbędne oświetlenie, po tym okresie wszystkie elementy należy bardzo dokładnie wypłukać przed wprowadzeniem ich do akwarium;
• płukanie w roztworze wybielacza (chloru) – metoda ta jest przeznaczona tylko dla pełnoletnich akwarystów po zastosowaniu odpowiednich środków ostrożności (okulary i rękawice ochronne, dobrze wentylowane pomieszczenie), jest to chyba najbardziej radykalny środek, który niestety będzie szkodliwy dla większości roślin, a także i ryb (jeżeli wybielacz nie zostanie całkowicie usunięty), 1 część wybielacza rozprowadzamy w 20 częściach wody, rośliny oraz elementy moczymy tylko przez 5 minut i od razu przekładamy do osobnego naczynia ze świeżą wodą z dodatkiem preparatu do odchlorowania – uzdatniacza wody na minimum 5 minut, następnie należy wszystko dokładnie wypłukać przed wprowadzeniem do akwarium;
• zastosowanie środków chemicznych na ślimaki dostępnych w sklepach akwarystycznych – preparaty te przeważnie zawierają związki miedzi – szkodliwe dla delikatnych roślin i zwierząt oraz związki nadmanganianu potasu, należy je stosować zgodnie z instrukcją na opakowaniu.

Należy jednak pamiętać, że NIGDY nie stosujemy żadnych chemikaliów w naszym głównym zbiorniku, w celu wytępienia ślimaków. Każda chemia dodana do akwarium obniża naturalną odporność ryb, zabije większość delikatnych gatunków zarówno roślin, jak i zwierząt oraz zakłóci równowagę biologiczną (zabita zostanie flora bakteryjna, a zdechłe ślimaki będą źródłem amoniaku w wodzie).