Zatoczek (Planorbis Sp.)

Występowanie

Jest to gatunek słodkowodny, który w warunkach naturalnych jest szeroko rozpowszechniony na terenie Europy, Afryki oraz Azji. Jego siedliska stanowią przede wszystkim wody stojące: stawy rybne, stawy leśne, bagna, jeziora, kanały. Przebywa raczej na płyciznach, na każdym rodzaju podłoża.

Wygląd zewnętrzny

Istnieje wiele gatunków różniących się ubarwieniem, jak i różnych odmian kolorystycznych jednego gatunku. Wersje podstawowe – dzikie – charakteryzuje się zazwyczaj brązowym kolorem muszli i ciemnym ciałem. W hodowli akwariowej najczęściej mamy do czynienia z następującymi gatunkami zatoczków: zatoczek czerwony (Planorbis rubrum), zatoczek różowy (Planorbella sp. pink), zatoczek pospolity (Planorbis planorbis), zatoczek rogowy (Planorbarius corneus), Planorbella duryi oraz różne ich odmiany barwne. Ogólnie można napisać, że wszystkie zatoczki posiadają błyszczącą, spiralną muszlę, z 5-6 skrętami regularnie zwiększającymi się, w kolorze żółtawym, czerwonym, oliwkowym lub brązowym, często z ciemniejszymi plamkami. Otwór jest prawie okrągły, lekko poszerzony. Ciało zatoczków zazwyczaj ma kolor czerwony, różowawy, pomarańczowy lub czarny, często z drobnymi plamkami. Zatoczki posiadają długie czułki, u nasady których znajdują się małe, czarne oczy, posiadają także charakterystyczną tarkę zębową (tzw. radula) do zeskrobywania pożywienia. Nie posiadają natomiast wieczka do zamykania muszli. Zatoczki oddychają powietrzem zaczerpniętym z atmosfery za pomocą organu przypominającego płuco (jest to unaczyniona ścianka jamy płaszczowej).

Usposobienie

Zatoczki regularnie podpełzają pod powierzchnie wody w celu zaczerpnięcia powietrza. Często, w celu przyspieszenia tego „transportu”, wykorzystują nagromadzone powietrze. Można zaobserwować bowiem, jak ślimaki wypuszczają pęcherzyki powietrza z wnętrza ich skorupy. Używają ich jako „balastu”, gdy potrzebują szybko wydostać się na powierzchnię lub gdy chcą szybko opaść na dno. Ślimaki te są aktywne praktycznie cały czas zeskrobując glony z różnych powierzchni i roślin lub przeszukując dno. Nie jedzą zdrowych roślin, może im się jedynie zdarzyć uszkodzenie tych bardziej delikatnych, gdy oczyszczają je z glonów. Mogą próbować przekopywać podłoże, ale nie robią przy tym żadnych szkód. Bez problemu mogą być przechowywane razem z krewetkami i spokojnymi rybami. Jeżeli nie zmagamy się z ich plagą, a populacja jest pod kontrolą unikamy naturalnych drapieżników (ryb, ślimaków, krabów i raków).

Akwarium

W przypadku zatoczków powierzchnia dna zbiornika nie jest już tak istotna, gdyż ślimaki te poruszają się dość swobodnie po całym akwarium. Wymagany jest tutaj umiarkowany do słabego ruch wody, skuteczna filtracja i systematyczne podmiany części wody (lubią dobrą jej jakość). Światło rozproszone, ewentualnie dodanie kilka zacienionych kryjówek wydaje się być dobrym pomysłem. Niezbędny będzie dodatek wapnia (w postaci sproszkowanych koralowców, sproszkowanego marmuru, skał wapiennych lub muszli mięczaków słodkowodnych) w celu prawidłowego rozwoju muszli naszych podopiecznych.

Rozmnażanie

Gatunek jajorodny. Ślimaki te bardzo łatwo przystępują do rozmnażania, zwłaszcza, gdy środowisko obfituje w pożywienie. Zatoczki są mięczakami obojnaczymi (tzw. hermafrodyci). Każdy ślimak posiada zarówno żeńskie, jak i męskie organy i komórki płciowe. Podczas kopulacji (zapłodnienie wewnętrzne) oba ślimaki wymieniają się wzajemnie komórkami męskimi – plemnikami, co ostatecznie prowadzi do zapłodnienia obu kopulujących ślimaków (zapłodnienie krzyżowe). Plemniki zostały zgromadzone w zbiornikach nasiennych i uwalniane zostają dopiero podczas składania jaj, kilka dni później. Owalne jajeczka składane są w kapsułkach jajowych (galaretowatej osłonce) – ich ilość zależy już od konkretnego gatunku. W trakcie rozwoju można bez problemu zobaczyć białe zarodki, które z czasem przeobrażają się w maleńkie ślimaczki. Wylęg młodych następuje po kilkunastu dniach (zależy to od temperatury wody, im wyższa, tym szybciej to następuje). Młode zazwyczaj ukrywają się do czasu całkowitego stwardnienia ich skorupy. Mając kilka różnych gatunków / odmian kolorystycznych tego ślimaka należy pamiętać, że krzyżują się one między sobą, co najczęściej prowadzi do narodzin młodych w wersji podstawowej (brązowej).

Pokarm

Zatoczki są roślinożercami i padlinożercami. Ich głównym pożywieniem są glony oraz detrytus (martwa substancja organiczna). Są dobrymi czyścicielami zbiorników. Można je bez problemu także dokarmiać świeżymi warzywami, pokarmem roślinnym dla ryb.