Akwarium Holenderskie

4. Akwarium Holenderskie

Akwarium holenderskie jest jednym ze stylów aranżacji zbiornika. Technika ta polega na stworzeniu czegoś w rodzaju podwodnego ogrodu, gdzie główny akcent położony jest na żywe rośliny, a ryby są jedynie uzupełnieniem.

4.1. Krótka historia stylu holenderskiego

Jest to jeden z najstarszych stylów dekoracji akwarium i wywodzi się z Holandii, gdzie w 1930r. założone zostało Holenderskie Stowarzyszenie Akwarystów. Jego głównym celem było propagowanie akwarystyki przy pomocy stosownych publikacji. Efektem tego było powstanie pierwszych zbiorników typowo roślinnych oraz szersze rozpowszechnienie tej techniki. Gwałtowna popularność tego typu zbiorników spowodowała, że w 1956r. został wydany biuletyn ze ścisłymi wytycznymi niezbędnymi do stworzenia akwarium holenderskiego. W 1964r. odbył się pierwszy konkurs na najpiękniejsze akwarium holenderskie. Obecnie tradycja konkursów jest nadal praktykowana w ramach NBAT (Nederlandse Bond Aqua Terra) - organizacji zrzeszającej około 110 stowarzyszeń akwarystycznych na terenie kraju. Konkurs jest wieloetapowy i obejmuje następujące kategorie: woda słodka (akwarium towarzyskie, akwarium roślinne ze zwierzętami, akwarium gatunkowe), woda morska (akwarium towarzyskie, akwarium gatunkowe), terrarium (towarzyskie i gatunkowe), staw (towarzyski, roślinno-zwierzęcy, gatunkowy).

4.2. Wymagania techniczne w przypadku zbiorników holenderskich

Typowe akwaria holenderskie cechuje szczelne zabudowanie drewnianą szafką w taki sposób, że tylko szyba frontowa jest widoczna (efektem tego jest dodatkowe uwypuklenie głębi). Wszelkie elementy techniczne są niewidoczne - ulokowane w szafce poniżej, zabudowane od góry (np. oświetlenie) lub sprytnie zamaskowane w zbiorniku.

Co do urządzeń technicznych i wyposażenia praktykuje się wykorzystanie:

• filtra - najczęściej są to filtry kubełkowe lub sumpy; wpływ oraz wypływ z filtra ma być niewidoczny,
• grzałki - każdy rodzaj grzałki, jaki zastosujemy ma być poza zasięgiem wzroku,
• oświetlenia - zazwyczaj stosuje się świetlówki T8 lub T5,
• dodatkowego nawożenia CO2,
• akwarium - tutaj przede wszystkim liczy się jego długość, nie wysokość; za standardowy rozmiar przyjmuje się zbiorniki o wymiarach 200x50x50,
• tła - tylna i boczne ściany powinny być wyłożone / przykryte od środka jednorodnym, naturalnym tłem, najlepiej w kolorze brązowym lub czarnym (dobrze sprawdzają się tła firmy Juwel lub naturalny korek), tło pełni dodatkową rolę - ma ułatwić aranżację roślin poprzez mocowanie ich do tła,
• podłoża - podłoże najczęściej stanowi piasek lub drobny żwirek, pod którym używane jest dodatkowe nawożenie (glina, lateryt, ziemia ogrodowa lub odpowiednie mieszanki), podłoże musi być w naturalnym, stonowanym kolorze a jego warstwa przy frontowej szybie nie powinna być zbyt gruba.

4.3. Główne wytyczne przy aranżacji akwarium holenderskiego

Główne założenia aranżacji akwarium w stylu holenderskim to różnorodność, kontrast w fakturze, strukturze, wysokości roślin, kolorze ich liści z zastosowaniem perspektywy, kilku planów, symetrii, wyodrębnieniu jak największej głębi. Jednym słowem wszystko ma się harmonijnie uzupełniać i pasować do siebie. Aranżacja zależy od wyobraźni autora, jednak podlega twardym regułom.

Po pierwsze:

ilość gatunków roślin. Przyjmuje się, że na każde 10cm długości zbiornika powinniśmy posadzić tylko jeden, określony gatunek. Tak więc akwarium o długości 150cm nie powinno zawierać więcej niż 15 gatunków roślin. Należy przy tym pamiętać, że rośliny grupujemy (sadzimy w grupach), a poszczególne gatunki mogą być wprowadzone tylko w jednym miejscu naszego zbiornika. Wyjątek stanowią mchy (np. mech jawajski) oraz mikrozorium oskrzydlone, których używa się do wypełnienia ewentualnych luk lub pokrycia zastosowanych elementów dekoracyjnych. Ważne jest także, aby grupy poszczególnych gatunków nie znajdowały się zbyt blisko siebie (nie wchodziły na siebie). Idealną sytuację stanowią przerwy między nimi na szerokość palca.

Po drugie:

w ogólnym planowaniu kompozycji i układu stosujemy regułę trójpodziału. Zasada ta jest szeroko stosowana w świecie artystycznym, np. malarstwie, architekturze, fotografii a nawet kinematografii. Polega ona na podzieleniu obrazu na 3 równe części w pionie i poziomie - mamy wówczas dwie linie poziome i dwie pionowe. Linie te przecinają się wzajemnie w 4 punktach, które nazywane są „punktami skupienia uwagi” lub tzw. „mocnymi punktami obrazu”. W tych punktach zatrzymuje się w pierwszej kolejności wzrok obserwatora - i jest to zjawisko naturalne, wręcz bezwarunkowe. W przypadku aranżacji akwarium holenderskiego wykorzystujemy jednak tylko 2 takie punkty i żeby zwiększyć efekt głębi obrazu będą to: najbardziej wysunięty punkt z przodu i najbardziej wysunięty punkt z tyłu, umieszczone po przekątnej. Inaczej mówiąc zasadę trójpodziału stosujemy w trzech wymiarach. W tych punktach ustawione powinny być najmocniejsze elementy kompozycji, jak przyciągające wzrok rośliny (duży, rozłożysty gatunek), rośliny czerwone, dodatkowy element dekoracyjny w postaci korzenia czy kamienia wystającego spod mchów i paproci lub zakończenie stworzonej alei z roślin. Dzięki temu uzyskujemy obraz o dużych walorach estetycznych i harmonijnej spójności.

Po trzecie:

zmienność. Nigdy nie umieszczamy obok siebie dwóch podobnych gatunków roślin. Gatunki muszą się różnić kolorem, kształtem i fakturą liści oraz wysokością. Niedopuszczalne jest posadzenie obok siebie rośliny o pomarańczowych lub brązowych liściach i rośliny o czerwonych liściach. Niedopuszczalne jest także umieszczanie obok siebie np. dwóch drobnolistnych gatunków. Różnica w wysokości powinna być znaczna - nie 1-2cm.

Po czwarte:

wydobycie głębi obrazu i perspektywy. Jest kilka sztuczek stosowanych w tym celu. Jedną z nich jest utworzenie z roślin czegoś w rodzaju alei (często nazywanej „aleją lejdejską”) - szerokiej na przodzie i zwężającej się ku tyłowi. Dobre efekty uzyskuje się, gdy aleja nie jest prosta, a zagina się łukowato i jej koniec chowa się / znika za grupą roślin. Ważne jest także uwzględnienie nieznacznego wzrostu wysokości rośliny (aleja nie może rozciągać się płasko). Innym sposobem wydobycia głębi jest pozostawienie nieco przestrzeni między poszczególnymi grupami roślin, zwłaszcza na tylnym planie, tak żeby było widoczne tło. Również umieszczenie we frontowych narożnikach zbiornika roślin, które wyrastają do zwierciadła i lekko zaginają się na jego powierzchni zwiększa głębię obrazu. Mamy wówczas do czynienia ze swoistą kurtyną okalającą nasze akwarium. Wykorzystanie dodatkowego elementu dekoracji (korzeń, kamień lub skała) jest również dobrym rozwiązaniem. Ilość tych elementów ograniczamy jednak do minimum, co w praktyce oznacza, że może się pojawić w aranżacji tylko raz i nie może dominować. Element taki zawsze powinien być pokryty mchem lub paprociami. W akwariach holenderskich wykorzystuje się także zastosowanie tarasów. Jednak w tym przypadku nie stosujemy podłoża, które stopniowo, zbliżając się ku tyłowi zwiększa swoją grubość. Tutaj tarasy zaaranżowane są zazwyczaj przy pomocy kawałków drzewa, do których mocowane są poszczególne gatunki roślin, w taki sposób, żeby „materiał nośny” nie był widoczny.

Po piąte:

ryby. Należy pamiętać, że ryby są tylko dodatkiem, uzupełnieniem. Dobieramy je więc w taki sposób, żeby nie skupiały na sobie całej uwagi. Nie powinny dominować. W zależności od wielkości akwarium wybieramy tylko jeden gatunek ryb pływający w całej toni wodnej, w grupie minimum 12 sztuk (im większa ławica, tym lepiej) lub ryby pływające w trzech strefach wodnych: w górnych partiach, w otwartej przestrzeni oraz przy dnie (tutaj także powinny to być gatunki ławicowe). Można także dodać krewetki, glonojada lub pielęgnice karłowate. Akwarium jednak nie może stwarzać wrażenia zatłoczonego i należy położyć nacisk na zgodność gatunków.

4.4. Rośliny stosowane do aranżacji akwariów holenderskich

W akwariach holenderskich około 80% powierzchni dna powinno być obsadzone roślinami. Najczęstszymi gatunkami roślin stosowanymi do tego typu aranżacji są rośliny łodygowe. Aleje zazwyczaj tworzone są z niskich gatunków, o subtelnym kolorze. Należą do nich: niskie odmiany nadwódki szerokolistnej (Hygrophila Corymbosa), nadwódki trójkwiatowej (Hygrophila Difformis), stroiczki kardynalskiej (Lobelia Cardinalis), jaszczurca pochylonego (Saururus Cernuus), żabienicy delikatnej (Echinodorus tenellus), Staurogyne Repens. Gatunkami dobrze prezentującymi się na pierwszym planie są: zwartka wendta (Cryptocoryne Wendtii ), zwartka becketta (Cryptocoryne Beckettii ), zwartka wlkera (Cryptocoryne Walkerii ), Cryptocoryne Lucens, Cryptocoryne Lutea, gwiezdnik okółkowy (Eustralis Stellata), gwiazda wodna (Pogostemon Helferi), Pogostemon Erectus. Środkowy plan dobrze jest aranżować przy pomocy: alternatery reineka (Alternanthera Reineckii), amanii senegalskiej (Ammania Senegalensis), amanii wysmukłej (Ammania Gracilis), rotali okrągłolistnej (Rotala Rotundifolia), ludwigii drobnej (Ludwigia Arcuata), ludwigii glandulosa, ludwigii brevipes. Natomiast do gatunków skupiających uwagę należą m.in.: limnofila wodna (Limnophila Aquatica), nadwódka szerokolistna (Hygrophila Corymbosa), żabienica amazońska (Echinodorus Amazonicus), grzybień egipski (Nymphaea Lotus), onowodek kędzierzawy (Aponogeton Rigidifolius), onowodek kłączowy (Aponogeton Rigidifolius). Należy jednak pamiętać, że powinniśmy wybrać tylko jeden gatunek skupiający uwagę w całej aranżacji, a roślin „czerwonych” używamy bardzo oszczędnie.

Projektując ogród podwodny w stylu holenderskim należy pamiętać, że dobry układ daje możliwość podziwiania go z różnych perspektyw, pod różnymi kątami (z lewej lub z prawej strony, od frontu). Należy także mieć na uwadze, że całość musi być w dobrej kondycji, odpowiednio przycięta, schludna i uporządkowana, a samo stworzenie takiego stylu i jego utrzymanie nie należy do łatwych i szybkich zadań.