Tylomelania (Tylomelania Sp.)

Występowanie

Wszystkie gatunki z rodzaju Tylomelania pochodzą z indonezyjskiej wyspy – Sulawesi (Celebes), z systemu tamtejszych jezior tektonicznych i w znacznej części są gatunkami endemicznymi (34 gatunki z 75 opisanych do tej pory). Jeziora te położone są w górskim obszarze otoczonym stromymi wzgórzami oraz tropikalnymi lasami deszczowymi. Siedlisko stanowi oddzielne Jezioro Poso, system jezior Malili (większe Matano, Mahalona, Towuti i mniejsze: Lontoa, Masapi) oraz przyległe rzeki i strumienie (m.in. Poso, Tominanga, Larona). Jeziora te są połączone ze sobą bezpośrednio (rzekami) lub pośrednio (podziemnymi drenażami). Wszystkie jeziora są oligotroficzne, co oznacza, że praktycznie nie zawierają żadnych składników organicznych i odżywczych. Charakteryzują się także wysoką przejrzystością, temperaturą wody w granicach 27-31°C oraz taką samą ilością rozpuszczonego tlenu na każdym poziomie (nawet przy dnie). To unikalne zjawisko jest zasługą naturalnego zjawiska zachodzącego w tych wodach – specyficznym pionowym prądom, które cały czas mieszają wodę.

Wygląd zewnętrzny

Różnorodność gatunkowa wśród Tylomelani spowodowana jest bezpośrednio ich naturalnym siedliskiem – w głównej mierze podłożem na jakim przebywają oraz rodzajem wód z jakich pochodzą (stojące lub płynące). Dostępne w sprzedaży ślimaki niestety nie stanowią jednego gatunku, a nawet podawane nazwy nie dają gwarancji, że mamy do czynienia właśnie z tym gatunkiem. Oczywiście odróżnienie poszczególnych gatunków od siebie jest możliwe, jednak nie da się tego określić jedynie po cechach zewnętrznych: rozmiarze ślimaka, kolorze jego ciała i muszli, kształcie muszli, kształcie wieczka czy występującego ożebrowania. Najlepszym sposobem wydaje się analiza tarki z zębami (radula) oraz dojrzałego zarodka. Dlatego w niniejszym artykule rodzaj Tylomelania zostanie opisany tylko ogólnie. Wielkość muszli tych ślimaków osiąga rozmiary od 1cm (Tylomelania Neritiformis) do 11,7cm (Tylomelania Patriarchalis). Zwykle ma kolor żółtawo brązowy, żółtawo zielony, czerwonawo brązowy, brązowy lub czarny, kształt stożkowy lub jajowaty z zaostrzonym szczytem, z 2 (Tylomelania Inconspicura) do 13 (Tylomelania Gemmifera) skrętami. Skorupa może być całkowicie gładka, częściowo prążkowana lub całkowicie karbowana (żebra osiowe, proste lub faliste, na całej powierzchni). U wszystkich dorosłych gatunków końcówka muszli jest silnie skorodowana. Wieczko (operculum) może być prawie okrągłe, jajowate lub mniej więcej w kształcie rombu. Ciało (stopa i głowa) szare do czarnego z białymi lub żółtymi kropeczkami, plamami, paskami (system jezior Malili) lub jasne – żółte, pomarańczowe, białe – kontrastujące z kolorem muszli (jezioro Poso). Czułki często są w prążki, zwłaszcza w systemie jezior Malili. Głowa jest szeroka, z dobrze widoczną od spodu jamą gębową. Czułki wyrastają z podstawy głowy – po obu stronach. Oczy małe i czarne znajdują się u podstawy czułków. Stopa jest niewielka. W zasadzie brak jest widocznych cech dymorficznych. W niektórych przypadkach samica jest znacznie większa od samca: Tylomelania Bakara, Tylomelania Kruimeli, Tylomelania Mahalonensis, Tylomelania Masapensis, Tylomelania Sarasinorum.

Usposobienie

Ślimaki z rodzaju Tylomelania są spokojnymi mieszkańcami akwarium. Mogą być z powodzeniem przetrzymywane ze spokojnymi rybami oraz krewetkami. Unikamy ich naturalnych drapieżników: ryb żywiącymi się skorupiakami oraz krabów. Mięczaki te nie jedzą roślin, mogą przekopywać podłoże. Są aktywne zarówno w dzień, jak i nocą.

Akwarium

Wybierając dla nich akwarium powinniśmy się kierować przede wszystkim powierzchnią dna zbiornika – im większe, tym lepiej. Co do podłoża – powinno być ono dostosowane do konkretnego gatunku, co utrudnia sprawę. Ślimaki te w naturalnych warunkach przebywają na miękkich podłożach (piasek, drobniutki żwirek, muł) lub na twardych powierzchniach (kamienie, skały, drzewa, korzenie). Najlepiej jest więc umieścić wszystkie te elementy w naszym akwarium – wtedy będziemy mieli pewność, że nasz ślimak będzie szczęśliwy. Rośliny nie są wymagane. Oświetlenie powinno być rozproszone, niezbędne są kryjówki. Aranżując zbiornik należy zwrócić uwagę, aby wszystkie szczeliny były odpowiedniego rozmiaru, żeby nasi podopieczni nie zaklinowali się w nich. Przykrycie akwarium nie jest wymagane – z racji niewielkiej stopy i ciężkiej skorupy, ślimaki te niechętnie się wspinają. Woda w zbiorniku powinna być krystalicznie czysta, bardzo dobrze natleniona.

Rozmnażanie

Gatunek jajożyworodny, rozdzielnopłciowy. Zapłodnienie jest wewnętrzne. Samiec wyposażony w narząd kopulacyjny (wyrostek) zaplemnia samicę, przy czym sperma deponowana jest w zbiorniczku nasiennym (może być w nim przechowywana przez dłuższy czas i użyta w razie potrzeby). Po zapłodnieniu samica zwalnia kolejno zarodki (ich liczba i wielkość zależy od konkretnego gatunku) do specjalnej komory – tzw. brood pouch. Zarodki te pozostają w błonach jajowych, z których czerpią one substancje odżywcze. Zarodki dojrzewają przez około 4 tygodnie wewnątrz organizmu samicy i posiadają w pełni ukształtowaną, małą muszlę. Podczas wylęgu młode ślimaki nadal pozostają w otoczce jajowej, która usuwana jest przez samicę w krótkim czasie. Reprodukcja przebiega bezustannie, kolejne, największe zarodki są stale zwalniane przez samicę – dlatego ślimaki te rozmnażają się dość szybko.

Pokarm

W warunkach naturalnych źródło pożywienia ślimaków z rodzaju Tylomelania zależy od podłoża na jakim przebywają. Ślimaki przebywające na twardych podłożach żywią się przede wszystkim glonami (głównie okrzemkami), te z miękkich podłoży żywią się przede wszystkim detrytusem (martwa substancją organiczną). W akwarium wydaje się, że nie są zbytnio wybredne i chętnie konsumują świeże warzywa, pożywienie przeznaczone dla ryb lub skorupiaków (tonące).