Onowodek Madagaskarski (Aponogeton Madagascariensis)

Onowodek madagaskarski jest gatunkiem endemicznym pochodzącym głównie z rzek szybko i wolno płynących na Madagaskarze, Mauritiusie oraz Komorach. Jest to typowa roślina wodna i występuje w trzech odmianach var. Madagascariensis, var. Henkelianus oraz var. Major.

Roślina wyróżnia się walcowatym, niewielkim kłączem koloru brązowego, z którego rozetowo wyrastają pojedyncze, perforowane liście na długich ogonkach (nieco krótsze niż sama blaszka). Z kłącza wyrastają także niewielkie korzenie, którymi roślina mocuje się do podłoża. Pierwsze 3 liście są liśćmi młodymi i nie tworzą charakterystycznej siateczki - dopiero kolejne, w pełni dorosłe tworzą ażurowe wzory.

W świecie roślin naczyniowych tylko dwie rodziny wyróżniają się perforowanymi liśćmi: onowodkowate oraz obrazkowate. Wśród onowodkowatych występuje aż 40 różnych gatunków, ale tylko onowodek madagaskarski jest tym, który wytwarza perforacje w liściach w procesie programowej śmierci komórki (aktywnego procesu eliminacji składników komórki prowadzący ostatecznie do jej śmierci, a zachodzący podczas rozwoju rośliny). Inaczej mówiąc zanika tkanka miękiszowa liścia pomiędzy jego użyłkowaniem (jego nerwami), przy czym proces ten jest naturalnym rozwojem tej rośliny.

Poszczególne odmiany tego gatunku różnią się między sobą kształtem blaszki liściowej oraz wyglądem perforacji. I tak var. Madagascariensis charakteryzuje się wąskimi i wydłużonymi liśćmi, u których tkanka miękiszowa nie zanika zupełnie, a otwory są zaokrąglone, kłącze bardziej okrągłe. Wariant var. Henkelianus posiada szerokie i krótsze liście, tkanka pomiędzy żyłkami zredukowana jest niemal całkowicie, a otwory są bardziej prostokątne, natomiast same otwory rozmieszczone są nierównomiernie (z dodatkowymi poprzecznymi żyłkami). Wariant var. Major przypomina wyglądem poprzedni, z tą różnicą, że otwory rozmieszczone są równomiernie (idealnie równa siateczka na całej powierzchni liścia).

Gatunek ten, ze względu na uzyskiwane rozmiary, nadaje się do dużych akwariów, gdzie doskonale wygląda posadzony w centrum na środkowym planie. Należy pamiętać, aby zostawić mu odpowiednio dużo miejsca wokoło, gdyż liście kładą się na boki.

Jest to nieco wymagająca roślina, ale po stworzeniu jej odpowiednich warunków nie ma z nią większych kłopotów. I tak podłoże powinno być luźne (bardziej przepuszczalne), ale jednocześnie żyzne. Dobrym rozwiązaniem wydaje się zmieszać drobny żwir lub gruboziarnisty piasek z gliną, ewentualnie laterytem i wzbogacić dodatkowo nawozem (np. w postaci tabletek, pałeczek itp.). Kłącza nigdy nie przysypujemy w całości podłożem, jeżeli jest już dobrze ukorzenione. Pamiętamy, aby część, z której wychodzą liście znajdowała się odkryta. Woda powinna być miękka i kwaśna (pH=6,5) lub średnio twarda i alkaliczna (pH=7,5). Światło powinno być przede wszystkim rozproszone, 0,25-0,5 W/l jest wystarczające (dobrze sprawdzają się świetlówki T8 i T12). W zbiorniku należy także zapewnić umiarkowany przepływ wody. Woda musi być krystalicznie czysta, bez cząstek zawieszonych, systematycznie podmieniana w niewielkiej ilości. Roślina ta przechodzi w okres spoczynku - w naturze dzieje się to latem, kiedy temperatura wody wzrasta. Tak więc latem należy podnieść temperaturę wody do górnych wartości zakresu, a roślina zacznie tracić liście (kłącze pozostawiamy w spokoju w zbiorniku, w podłożu - nie przenosimy go). Jesienią, gdy obniżymy z powrotem temperaturę wody do wartości 17-21˚C (taką temperaturę powinniśmy utrzymywać przez pozostałe pory roku), zaczną pojawiać się nowe liście. Na co jeszcze należy uważać? A mianowicie na ślimaki, ryby roślinożerne oraz glony.

Jest to gatunek nasienny, który bez problemu zakwita w wodzie. Różowo fioletowe kwiaty, w postaci kilkudzielnych kłosów, wyrastają na długiej łodydze. Po zapłodnieniu wydawane są nasiona, które po dojrzeniu unoszą się na wodzie przez 1-2 dni. Należy je wówczas zebrać i posadzić w niewielkich pojemnikach z wodą (warunki takie, jak w akwarium). Roślinę możemy rozmnażać także wegetatywnie - przez podział kłącza. Taka sadzonka znacznie trudniej się przyjmuje, gdy jej system korzeniowy nie jest zbyt dobrze rozwinięty, a i tak istnieje duże prawdopodobieństwo, że straci wszystkie liście.