| Gatunek | Czworook |
|---|---|
| Nazwa łacińska | Anableps Anableps |
| Rodzina | czworookowate |
| Występowanie | Ameryka Południowa |
| Długość | 20 - 25 cm |
| Temperatura | 24 - 30°C |
| Twardość wody | średnio twarda - twarda |
| pH | 7.5 - 9.0 |
| Zbiornik | 300 L |
| Pokarm | żywy, mrożony, roślinny |
Gatunek słodko-słonawowodny, który w warunkach naturalnych zamieszkuje przybrzeżne strefy lasów namorzynowych rozciągających się wzdłuż północno-wschodniego wybrzeża Ameryki Południowej: od Zatoki Paria (pomiędzy wybrzeżami Wenezueli oraz Trynidadu i Tobago), przez deltę Amazonki do delty rzeki Parnaíba w brazylijskim stanie Piauí. Wody te charakteryzują się przede wszystkim dość dużymi dobowymi wahaniami poziomu na skutek pływów morskich. Czworook przystosował się do życia w tych trudnych warunkach migrując nieustannie między obszarami ze stałą wodą (w których przebywa w czasie odpływów) a obszarami zalewanymi w czasie przypływów.
Gatunek charakteryzuje się wydłużonym ciałem, który nieznacznie zwęża się w okolicy płetwy ogonowej. Jego znakiem rozpoznawczym jest nietypowa budowa oka, które jest podzielone poziomo przez ciemne pasmo tkanki nabłonkowej. W ten sposób ryba posiada dwie rogówki, dwie źrenice, pojedynczą, w kształcie elipsy soczewkę i jedną siatkówkę podzieloną na dwie sekcje. Asymetryczna soczewka w górnej części jest spłaszczona jak u człowieka, w dolnej części jest wygięta jak u innych ryb. Taka budowa oka pozwala czworookowi widzieć w tym samym czasie to, co dzieje się nad i pod wodą. Ubarwienie ryby jest beżowo-szare z jaśniejszym podbrzuszem i kilkoma ciemnymi, wąskimi pręgami wzdłuż boków ciała. Gatunek posiada również blady, jasny pasek na grzbiecie, który rozdwaja się przy głowie oraz zwęża się w kierunku ogona. Samica jest większa od samca. Samiec posiada gonopodium, otwór płciowy samicy przykryty jest ruchomym fałdem skóry.
Jest to gatunek stadny, który powinien być trzymany w grupie kilkunastu osobników. Ze względu na specyfikę środowiska, w jakim żyje, najlepiej jest trzymać go w akwarium gatunkowym. Jeżeli już zdecydujemy się na zbiornik towarzyski, powinniśmy unikać gatunków agresywnych i bardzo energicznych. Możemy spróbować wprowadzić grupę strzelczyków indyjskich lub żółtaczków, a nawet poskoczka mułowego. Jest to spokojny gatunek, aktywny, może być nieśmiały i nerwowy w zbyt małej grupie, w zbyt ciasnym akwarium. Samice mogą być nieco agresywne w okresie ciąży. Ryby pływają na powierzchni wody, nurkują tylko, gdy są przestraszone lub brakuje im pożywienia. Ryby w naturze żywią się dwa razy dziennie (w czasie przypływów), ich dietę stanowią: owady lądowe, kraby, mniejsze ryby, ślimaki, małże a także glony (głównie bruzdnice i krasnorosty). Ryby pobierają pokarm z powierzchni wody lub z lądu.
Czworook wymaga naprawdę dużego akwarium – znacznie dłuższego niż wyższego (wymagana długość zbiornika to minimum 120 cm). Poziom wody nie powinien w nim przekraczać 20-25 cm. Wystrój powinien jak najbardziej przypominać warunki naturalne. Dlatego na dno kładziemy cienką warstwę piasku pozostawiając około 1/3 jego powierzchni zupełnie pustą. Niezbędne splątane korzenie i gałęzie wystające z wody, które będą imitowały lasy mangrowe, a także płaskie kamienie wystające z wody lub specjalnie usypane z piasku suche miejsca (ryby lubią czasem sobie odpocząć na takiej powierzchni wyskakują zupełnie z wody). Wymagane dość silne oświetlenie, skuteczny filtr (gatunek produkuje dużo odpadów), systematyczne podmiany części wody, szczelna pokrywa akwarium i ciepłe, wilgotne powietrze nad zwierciadłem wody (czwoorok jest doskonałym skoczkiem). Woda powinna być zasolona na poziomie 1.005-1.010 kg/l (czyli 12-16 do 17-22 g soli morskiej na każdy litr wody).
Gatunek żyworodny. Hodowla tego gatunku nie należy do łatwych zadań. Pierwszą przeszkodę może stanowić naturalna budowa anatomiczna narządów płciowych samca i samicy - gonopodium samca może wychylać się tylko w jedną stronę, natomiast otwór płciowy samicy umiejscowiony jest również po określonej stronie - prawej lub w lewej (jest to kwestia indywidualna). Wynika z tego, że w naszej grupie samic i samców możemy nie mieć pasującej do siebie pary. Drugim czynnikiem jest przedwczesny poród narybku, co może być wywołane przez niedoświadczenie samicy, stres, złą jakość wody, nieodpowiednią dietę – do końca tak nie wiadomo. Dlatego ciężarną samicę najlepiej jest odizolować i karmić zarówno żywym i roślinnym pokarmem (jej apetyt w okresie ciąży znacząco wzrasta). Ciąża trwa 12 tygodni (okres ten zależy od temperatury wody), po tym okresie samica rodzi w pełni ukształtowany, dość duży (2-3 cm) narybek – do 10 młodych. Rodzice nie zjadają narybku.
